DZIAŁ

Naturalne i sztuczne odnowienie lasu

9

TEMAT

Naturalne odnowienie lasu

9.3

10 pkt

wymienić i opisać rodzaje samosiewów

9.3.1

20 pkt

odnowienie naturalne pod osłoną górną (samosiew górny), występuje u gatunków ciężkonasiennych (dąb, buk, jodła); odbywa się przed usunięciem starodrzewu;

odnowienie naturalne pod osłoną boczną (samosiew boczny), właściwe dla gatunków lekkonasiennych, których nasiona zaopatrzone są w odpowiednie narządy lotu (puch, skrzydełka); należą tu: brzoza, olsza, osika, sosna, świerk, modrzew, wiąz, lipa, klon, jesion i inne. Samosiew boczny następuje zwykle po usunięciu drzewostanu (po wykonaniu zrębu).
Nasiona unoszone przez wiatr z nasienników lub drzewostanów sąsiednich obsiewają daną powierzchnię,

kombinowane sposoby odnowienia naturalnego (samosiew kombinowany), gdy w jednym drzewostanie uzyskuje się odnowienie naturalne w różnych warunkach osłony

20 pkt

scharakteryzować cięcia przygotowawcze, obsiewne, odsłaniające i uprzątające

9.3.2

20 pkt

Cięcia przygotowawcze
Celem cięć przygotowawczych jest przygotowanie gleby do przyjęcia nasion oraz uodpornienie drzewostanu na działanie wiatru, śniegu oraz pobudzenie do obfitszego owocowania. Wykonywane są one w drzewostanach prawidłowo pielęgnowanych, aby zapewnić odpowiednie warunki do kiełkowania nasion. W cięciach przygotowawczych usuwane są drzewa chore, źle ukształtowane oraz te, które nie są pożądane w przyszłym drzewostanie.

Cięcia obsiewne
Celem cięć obsiewnych jest zapewnienie odpowiednich warunków do kiełkowania nasion, takich jak dostateczna ilość ciepła, opadów oraz światła. Wykonywane są one w drzewostanach złożonych z gatunków drzew ciężkonasiennych po opadnięciu nasion, a w przypadku drzew lekkonasiennych także zimą przed opadnięciem nasion.

Cięcia odsłaniające
Celem cięć odsłaniających jest usunięcie części drzew, aby zwiększyć dostęp światła do dna lasu i wspomóc wzrost podrostu. Wykonywane są one w roku dobrego lub średniego urodzaju szyszek, usuwając około 30-40% drzew z drzewostanu.

Cięcia uprzątające
Celem cięć uprzątających jest dalsze usunięcie drzew, aby poprawić warunki dla rozwijającego się podrostu i zapewnić mu więcej światła i przestrzeni. Wykonywane są one w ciągu 3-5 lat po cięciu odsłaniającym.

50 pkt

wymienić glebowe, świetlne i wodne uwarunkowania odnowień naturalnych podstawowych gatunków drzew leśnych

9.3.2

50 pkt

Uwagi do tabeli:
Gatunki ciężkonasienne (np. dąb, buk, jodła) preferują bardziej zasobne, wilgotne i ochronne warunki w porównaniu do gatunków lekkonasiennych.
Gatunki lekkonasienne (np. sosna, brzoza, osika) są bardziej tolerancyjne na trudne warunki środowiskowe, szczególnie w kontekście świetlnym i glebowym.
Wymagania gatunków zmieniają się w zależności od etapu wzrostu – np. cienioznośność buka i jodły jest najbardziej widoczna w fazie młodego nalotu i podrostu.
Ostateczne uwarunkowania odnowień naturalnych zależą od lokalnych warunków siedliskowych i ich zmienności.

10 pkt

scharakteryzować odroślowe odnowienie lasu ​

9.3..1

10 pkt

Charakterystyka odroślowego odnowienia lasu
Odroślowe odnowienie lasu to proces, w którym nowe pokolenie drzew powstaje nie z nasion, lecz poprzez naturalne zdolności regeneracyjne pniaków (odrośla pniakowe), korzeni (odrośla korzeniowe) lub gałęzi (odrośla gałęziowe). Taka forma odnowienia dotyczy przede wszystkim niektórych gatunków drzew liściastych oraz krzewów.

Mechanizm odroślowego odnowienia

  1. Powstanie odrośli:

    • Usunięcie drzewostanu macierzystego (np. w wyniku cięć, wiatrołomów, pożarów) powoduje uaktywnienie się pąków śpiących, znajdujących się na pniakach lub korzeniach.
    • Odrośla rozwijają się także z pędów przyziemnych lub korzeniowego przyrostu ścinanego drzewa.

  2. Gatunki drzew o zdolności odroślowej:

    • Wysoką zdolność regeneracji odroślowej wykazują: dąb, lipa, buk, grab, brzoza, osika, wierzba, jesion, topola, olsza.
    • Gatunki iglaste, takie jak sosna, świerk, modrzew, mają bardzo ograniczone zdolności odroślowe.

Rodzaje odrośli

  1. Odrośla pniakowe:

    • Powstają z pąków znajdujących się na pniakach ściętych lub uszkodzonych drzew.
    • Typowe dla dębu, lipy, grabu, wierzby, topoli.

  2. Odrośla korzeniowe:

    • Powstają z pąków korzeniowych u gatunków takich jak osika czy wiąz.
    • Szczególnie często rozwijają się na stanowiskach ulegających uszkodzeniom mechanicznym (np. wywrócone drzewa).

  3. Odrośla gałęziowe:

    • Powstają z gałęzi lub pędów przyziemnych po mechanicznym uszkodzeniu.
    • Występują najczęściej u gatunków takich jak wierzba i topola.

Zalety odroślowego odnowienia lasu

  • Szybkość regeneracji: Drzewa z odrośli rozwijają się znacznie szybciej niż z siewek, korzystając z istniejącego systemu korzeniowego.
  • Tanie odnowienie: Metoda ta wymaga minimalnego udziału człowieka.
  • Dostosowanie do lokalnych warunków: Nowe pokolenie drzew odzwierciedla lokalny genotyp i cechy adaptacyjne.
  • Odporność: Odroślowe drzewa są zwykle bardziej odporne na niekorzystne warunki siedliskowe niż młode siewki.

Wady i ograniczenia odroślowego odnowienia lasu

  • Ograniczenie liczby pokoleń odroślowych: Jakość kolejnych pokoleń drzew odroślowych maleje z powodu wyczerpania energii pnia lub korzeni.
  • Zróżnicowanie gatunkowe: Odnowienie w tej formie faworyzuje gatunki o silnych zdolnościach odroślowych, co może ograniczyć różnorodność biologiczną.
  • Niższa jakość drewna: Drzewa powstałe z odrośli mają często nieregularne przyrosty, rozwidlone pnie oraz niższą wartość użytkową drewna.
  • Wymagania siedliskowe: Proces ten wymaga odpowiednich warunków wilgotnościowych oraz braku zbytniej degradacji gleby.

ZALICZENIE

TEST SPRAWDZAJĄCY cz.1

100 pkt

scharakteryzować rodzaje samosiewów ​

9.3..1

10 pkt

Rodzaje samosiewów i ich charakterystyka dla wybranych gatunków drzew (główne lasotwórcze):

1. Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew górny (na odsłoniętym gruncie) i boczny na przestrzeni otwartej.
  • Charakterystyka: Nasiona wymagają dostępu do światła i mineralnej, odsłoniętej gleby. Proces zachodzi głównie w drzewostanach przerzedzonych lub na terenach po uprzątnięciu.
  • Uwarunkowania: Lekkonasienna, korzysta z dużej produkcji nasion rozpraszanych na znaczne odległości.

2. Modrzew europejski (Larix decidua)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew boczny.
  • Charakterystyka: Wymaga stanowisk dobrze nasłonecznionych oraz świeżych gleb. Często pojawia się w miejscach otwartych, gdzie konkurencja jest ograniczona.
  • Uwarunkowania: Lekkonasienne nasiona wymagają lekkich gleby oraz osłony przed konkurencją trawiastą.

3. Świerk pospolity (Picea abies)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew górny pod okapem na waskich działkach zrębowych również boczny.
  • Charakterystyka: Rozwija się na glebie wilgotnej i w półcieniu. Wymaga schronienia w młodości, dlatego proces następuje przed usunięciem starodrzewu.
  • Uwarunkowania: Lekkonasienność i wrażliwość na przesuszenie gleby.

4. Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea) i Dąb szypułkowy (Quercus robur)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew górny pod osłoną.
  • Charakterystyka: Ciężkonasienne gatunki, wymagają przygotowania gleby oraz osłony starodrzewu. Nasadzenia młodych dębów są cieniolubne i rosną stopniowo.
  • Uwarunkowania: Wymagają wilgotnej gleby i ochrony przed słońcem na wczesnym etapie.

5. Buk zwyczajny (Fagus sylvatica)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew górny w warunkach pełnej osłony.
  • Charakterystyka: Nasienie pojawia się na mineralnej glebie w cieniu starych drzew. Buk wykazuje wysoką tolerancję na cień w młodości.
  • Uwarunkowania: Preferuje wilgotne gleby oraz schronienie przed bezpośrednim nasłonecznieniem.

6. Jodła pospolita (Abies alba)

  • Rodzaj samosiewu: Samosiew pod osłoną górną.
  • Charakterystyka: Zachodzi na siedliskach górskich i półcienistych, pod zwartym drzewostanem. Wymaga osłony wczesnych faz rozwojowych.
  • Uwarunkowania: Wrażliwość na suszę i wymagania wilgotnej gleby mineralnej.

Podsumowanie

Samosiewy dzielą się na:

  • Boczny (można spotkać określenie dolny) (na odkrytych powierzchniach, jak u sosny).
  • Górne (pod okapem starodrzewu, jak u dębu, buka i jodły).
  • Kluczowe uwarunkowania to dostęp do światła, osłona starodrzewu, odpowiednia wilgotność gleby oraz przygotowanie mineralnej warstwy.

Rodzaje samosiewów i ich charakterystyka dla wybranych gatunków drzew (gatunki domieszkowe):

  • Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior): tworzy samosiewy na wilgotnych i żyznych glebach, przy dostatecznej ilości światła.
  • Olsza czarna (Alnus glutinosa): preferuje wilgotne stanowiska, dobrze kiełkuje w terenach zalewowych.
  • Brzozy (Betula pendula, Betula pubescens): charakteryzują się lekkimi nasionami, tworzą samosiewy na glebach ubogich i otwartych przestrzeniach.
  • Grab pospolity (Carpinus betulus): wymaga żyznych gleb o dużej wilgotności, młode siewki rozwijają się w półcieniu.
  • Klon zwyczajny i jawor (Acer platanoides, Acer pseudoplatanus): kiełkują na żyznych, próchnicznych glebach.
  • Wiązy (Ulmus laevis, Ulmus glabra): samosiewy tworzą się na wilgotnych, zasobnych glebach w lasach liściastych.
  • Lipa drobnolistna i wielkolistna (Tilia cordata, Tilia platyphyllos): preferują żyzne gleby leśne, młode siewki rozwijają się w cieniu.
  • Topola osika (Populus tremula): tworzy samosiewy na otwartych przestrzeniach i terenach ruderalnych.

ZALICZENIE

TEST SPRAWDZAJĄCY cz.2

POWRÓT

O PLATFORMIE

WIEDZA O LASACH
Baza materiałów dydaktycznych dla uczniów Technikum Leśnego
Wszelkie prawa zastrzeżone

2025