DZIAŁ

Naturalne i sztuczne odnowienie lasu

9

TEMAT

ztuczne odnowienie lasu - ogólne zasady prac odnowieniowych

9.4

10 pkt

wymienić czynności wchodzące w skład sztucznego odnowienia lasu

9.4.1

10 pkt

Sztuczne odnowienie lasu obejmuje czynności przygotowania terenu, pozyskania materiału nasadzeniowego, sadzenia drzew lub siewu nasion, pielęgnacji młodych upraw oraz monitorowania ich wzrostu. Do kluczowych etapów należą:

  1. Przygotowanie gleby – mechaniczne lub chemiczne zabiegi poprawiające warunki glebowe.
  2. Sadzenie sadzonek – ręczne lub maszynowe umieszczanie materiału szkółkarskiego.
  3. Siew nasion – wysiew na wcześniej przygotowanym podłożu.
  4. Pielęgnacja upraw – usuwanie chwastów, ochrona przed zwierzyną i chorobami.
  5. Kontrola wzrostu – ocena rozwoju drzewostanu i ewentualne dosadzanie (poprawki).

30 pkt

scharakteryzować cechy prac odnowieniowych

9.4.2

30 pkt

1. Dostosowanie do warunków siedliskowych

  • Typ siedliska leśnego: Prace odnowieniowe są dostosowane do rodzaju siedliska (np. las świeży, las wilgotny, bór świeży), co wpływa na dobór gatunków drzew.
  • Ocena jakości gleby: Uwzględnia się parametry glebowe, takie jak żyzność, przepuszczalność, wilgotność i zasobność w składniki odżywcze.
  • Lokalne warunki klimatyczne: Bierze się pod uwagę zmieniające się warunki klimatyczne, w tym ryzyko suszy i ekstremalnych zjawisk pogodowych.

2. Naturalne odnowienie lasu

  • Promowanie naturalnej sukcesji: W miarę możliwości stawia się na wykorzystanie naturalnego obsiewu, co jest tańsze i ekologicznie bardziej korzystne.
  • Zabezpieczenie powierzchni odnowieniowych: Ochrona naturalnych nalotów przed presją zwierzyny (np. grodzenia, osłony sadzonek) oraz konkurencją roślinności zielnej.
  • Korygowanie składu gatunkowego: W miejscach, gdzie naturalny skład odbiega od pożądanego, wprowadza się uzupełnienia.

3. Odnowienia sztuczne

  • Dobór sadzonek: Korzysta się z materiału szkółkarskiego wysokiej jakości, pochodzącego z lokalnych źródeł nasion, aby zwiększyć szanse na adaptację do warunków siedliskowych.
  • Techniki sadzenia: Stosuje się różne metody sadzenia (np. w rzędach, gniazdach), zależnie od warunków terenowych i planowanego składu gatunkowego.
  • Mieszanie gatunków: Tworzenie zróżnicowanych składem gatunkowym drzewostanów, które są bardziej odporne na zmieniające się warunki środowiskowe oraz czynniki biotyczne i abiotyczne.

4. Zrównoważone gospodarowanie zasobami

  • Uwzględnianie funkcji pozaprodukcyjnych: Odnowienia planuje się z uwzględnieniem funkcji ochronnych (np. stabilizacja gleb, ochrona wód) oraz rekreacyjnych i krajobrazowych.
  • Długoterminowe cele: Odnowienia prowadzone są zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, co obejmuje dążenie do stabilności ekosystemów leśnych.

5. Technologie i innowacje

  • Wykorzystanie nowoczesnych technologii: Drony i narzędzia GIS (systemy informacji przestrzennej) pomagają w planowaniu i monitorowaniu powierzchni odnowieniowych.
  • Automatyzacja procesów: Na szkółkach wprowadza się automatyzację nawadniania i monitorowania wzrostu sadzonek.

6. Ochrona odnowień

  • Monitoring zagrożeń: Regularnie ocenia się stan odnowień, ze szczególnym uwzględnieniem szkód wyrządzanych przez zwierzynę, choroby i szkodniki.
  • Zabezpieczenia mechaniczne: Grodzenie upraw lub stosowanie repelentów, aby zapobiec zgryzaniu i spałowaniu sadzonek.
  • Dostosowanie terminów: Prace odnowieniowe są planowane w odpowiednich terminach agrotechnicznych, aby zwiększyć efektywność sadzenia.

7. Wspieranie bioróżnorodności

  • Zachowanie martwego drewna i biogrup: Tworzenie mikrośrodowisk sprzyjających różnorodnym gatunkom fauny i flory.
  • Wprowadzanie gatunków domieszkowych: Promowanie gatunków biocenotycznych, które wzbogacają strukturę ekosystemów leśnych.

Zaliczenie

Test sprawdzający cz.1

30 pkt

wymienić elementy organizacji i techniki prac odnowieniowych

9.4.3

30 pkt

zgodnie ze stanem wiedzy na rok 2024, opierają się na zasadach i wytycznych opracowanych przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe (PGL LP) oraz wynikach badań naukowych. Przedstawiają one kompleksowe podejście do procesu odnowienia lasów, uwzględniające aspekty organizacyjne, technologiczne oraz ekologiczne.

Elementy organizacyjne prac odnowieniowych

  1. Planowanie i harmonogramowanie prac:

    • Analiza siedliskowa: Dokładne rozpoznanie warunków środowiskowych i glebowych (m.in. typ siedliska leśnego, klasa bonitacyjna, wilgotność i żyzność gleby).
    • Dostosowanie do sezonu: Prace odnowieniowe realizowane są w terminach optymalnych agrotechnicznie (wiosna lub jesień).
    • Uwzględnienie zmian klimatycznych: Planowanie dostosowane do lokalnych ekstremów pogodowych i potencjalnych zagrożeń (np. suszy).

  2. Określenie celu odnowienia:

    • Naturalne lub sztuczne odnowienie: Wybór metody w zależności od potencjału naturalnego obsiewu oraz wymogów gospodarczych i ekologicznych.
    • Zgodność ze Zasadami Hodowli Lasu: Ustanowienie składu gatunkowego zgodnego z funkcją lasu i warunkami siedliskowymi.

  3. Logistyka i zasoby:

    • Zaopatrzenie w materiał sadzeniowy: Zamówienia sadzonek dostosowanych genetycznie do lokalnych warunków (materiał kwalifikowany z baz nasiennych).
    • Wyznaczanie powierzchni odnowieniowych: Precyzyjne określenie granic i wymiarów terenu pod odnowienia.
    • Zarządzanie zasobami ludzkimi: Organizacja pracy zespołów leśnych, przeszkolenie w zakresie technik sadzenia i zabezpieczania.

  4. Zabezpieczenie prac:

    • Monitoring zagrożeń: Identyfikacja potencjalnych czynników szkodliwych (zwierzyna, konkurencja roślinności).
    • Wprowadzenie środków ochronnych: Grodzenia, repelenty, osłony indywidualne dla sadzonek.

Elementy techniczne prac odnowieniowych

  1. Przygotowanie gleby:

    • Mechaniczne: Spulchnianie gleby za pomocą pługa leśnego, głębosza lub kultywatora, aby poprawić strukturę gleby i zwiększyć przyswajalność wody.
    • Biologiczne: Zachowanie stref z pokrywą roślinną lub martwym drewnem w celu wzbogacenia mikrośrodowiska.

  2. Techniki sadzenia:

    • Ręczne sadzenie: Stosowane na terenach trudno dostępnych lub wrażliwych ekologicznie, przy użyciu np. kosturów.
    • Mechaniczne sadzenie: Użycie specjalistycznych sadzarek na terenach z możliwością zastosowania maszyn.
    • Metody punktowe lub gniazdowe: Tworzenie skupisk sadzonek dla naturalnego uzupełnienia i adaptacji w trudniejszych siedliskach.

  3. Materiał sadzeniowy:

    • Gatunki główne i domieszkowe: Wprowadzenie zróżnicowanego składu gatunkowego dostosowanego do siedliska i warunków przyszłego użytkowania.
    • Kondycja sadzonek: Wykorzystanie materiału z zamkniętym systemem korzeniowym, szczególnie na glebach suchych i ubogich.

  4. Zabezpieczenie młodego drzewostanu:

    • Ochrona przed zwierzyną: Grodzenie, osłony indywidualne lub repelenty chemiczne.
    • Konkurencja roślinności: Usuwanie roślinności ekspansywnej w pobliżu sadzonek (koszenie, ręczne usuwanie, chemiczne opryski zgodne z zasadami ochrony środowiska).

  5. Ochrona wód i gleby:

    • Minimalizacja erozji: Prace prowadzone z zachowaniem roślinności okrywowej oraz stosowaniem odpowiednich technologii.
    • Strefy ochronne: Wyznaczanie buforów wzdłuż cieków wodnych i innych obiektów wrażliwych.

  6. Kontrola i pielęgnacja:

    • Monitoring sukcesu odnowienia: Ocena przeżywalności sadzonek i ich wzrostu (wskaźniki biomasy, zdrowotności).
    • Zabiegi pielęgnacyjne: Usuwanie chwastów, korekta składu gatunkowego, dolesienia w przypadku niedoboru odnowień.

  7. Wykorzystanie technologii:

    • Systemy informacji przestrzennej (GIS): Do planowania, monitorowania i raportowania prac.
    • Nowoczesne narzędzia szkółkarskie: Automatyzacja podlewania, nawożenia i monitoringu w szkółkach leśnych.

Wytyczne dotyczące jakości:

Prace odnowieniowe muszą być zgodne z wymaganiami zawartymi w:

  • Instrukcji Ochrony Lasu.
  • Zasadach Hodowli Lasu.
 

Przemyślana organizacja i skuteczne zastosowanie technik gwarantują wysoką efektywność działań odnowieniowych oraz ich zgodność z celami ochrony środowiska i gospodarki leśnej.

30 pkt

porównuje odnowienie siewem i sadzeniem ​

9.4..1

30 pkt

Porównanie odnowienia lasu metodą siewu i sadzenia uwzględnia zalety i wady obu sposobów w kontekście ekologii, ekonomii, praktyczności i ochrony gleby.

Odnowienie siewem

Zalety:

  1. Naturalność procesu:
    • Siew przypomina naturalny obsiew, co sprzyja lepszej integracji ze środowiskiem.
    • Pozwala na zachowanie różnorodności genetycznej dzięki wysiewaniu lokalnych nasion.
  2. Niski koszt materiału:
    • Nasiona są tańsze w produkcji i dystrybucji w porównaniu do sadzonek.
  3. Głębsze ukorzenienie:
    • Rośliny rozwijają korzenie w naturalnym środowisku gleby, co zwiększa ich stabilność i odporność na warunki pogodowe.
  4. Elastyczność czasowa:
    • Możliwość wykonywania siewu w okresach odpowiednich dla danego gatunku (wiosna, jesień).

Wady:

  1. Niepewność sukcesu:
    • Nieregularne kiełkowanie i wzrost w przypadku niesprzyjających warunków pogodowych (susza, nadmiar opadów, przymrozki).
  2. Straty materiału:
    • Duże ryzyko zniszczenia nasion przez zwierzynę, gryzonie lub choroby.
  3. Konieczność pielęgnacji:
    • Wymaga intensywniejszej kontroli we wczesnych etapach wzrostu (zwalczanie chwastów i ochrona przed konkurencją roślinności).
  4. Dłuższy czas odnowienia:
    • Młode rośliny z siewu rozwijają się wolniej, co może opóźniać osiągnięcie celów hodowlanych.

Odnowienie sadzeniem

Zalety:

  1. Szybki efekt wizualny i hodowlany:
    • Natychmiastowe wprowadzenie drzewostanu widocznego na powierzchni, co skraca czas potrzebny na uzyskanie docelowego lasu.
  2. Precyzja składu gatunkowego:
    • Możliwość dokładnego rozmieszczenia gatunków zgodnie z planem hodowlanym.
  3. Lepsza kontrola nad rozmieszczeniem:
    • Sadzonki mogą być sadzone w regularnych odstępach, co ułatwia późniejszą pielęgnację.
  4. Wyższa przeżywalność:
    • Dobrej jakości materiał sadzeniowy (np. sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym) zwiększa szanse na przetrwanie.
  5. Skuteczność w trudnych siedliskach:
    • Sadzonki są bardziej odporne na trudne warunki glebowe i klimatyczne, co czyni je efektywnym rozwiązaniem na glebach ubogich lub suchych.

Wady:

  1. Wyższy koszt materiału i prac:
    • Produkcja sadzonek, ich transport i ręczne lub mechaniczne sadzenie generują wyższe koszty niż siew.
  2. Mniejsza różnorodność genetyczna:
    • Korzystanie z sadzonek pochodzi z ograniczonych zasobów genetycznych szkółek leśnych.
  3. Większy wpływ na glebę:
    • Przygotowanie gleby pod sadzenie (np. mechaniczne spulchnianie) może powodować większą degradację struktury gleby niż w przypadku siewu.
  4. Presja na szkółki leśne:
    • Konieczność utrzymania produkcji i dostępności sadzonek wysokiej jakości wymaga intensywnego nadzoru i zaawansowanej logistyki.

Porównanie zastosowań i wybór metody

KryteriumSiewSadzenie
Koszt początkowyNiskiWysoki
Tempo odnowieniaWolniejszeSzybsze
Różnorodność genetycznaWysokaOgraniczona
Ochrona glebyMniejszy wpływWiększy wpływ
Odporność na warunkiWrażliwy na wczesne stadiumOdporne w późniejszych stadiach
Kontrola gatunkowaOgraniczonaPrecyzyjna
EkologicznośćBardziej zbliżony do procesów naturalnychBardziej intensywny wpływ człowieka

Wybór metody zależy od warunków siedliskowych, celów odnowieniowych oraz dostępności zasobów. Przykładowo, na żyznych glebach i w miejscach sprzyjających naturalnym procesom rekomendowany jest siew, podczas gdy na terenach trudnych, zdegradowanych lub wymagających precyzyjnego odnowienia preferowane jest sadzenie. W praktyce leśnej często stosuje się metody łączone, aby zoptymalizować efektywność odnowienia.

Zaliczenie

Test sprawdzający cz.2

POWRÓT

O PLATFORMIE

WIEDZA O LASACH
Baza materiałów dydaktycznych dla uczniów Technikum Leśnego
Wszelkie prawa zastrzeżone

2025