DZIAŁ
12. Pielęgnowanie lasu
TEMAT
12.3 Pielęgnowanie upraw
ZADANIE
12.3..1 scharakteryzować cele pielęgnowania gleby
Cele pielęgnowania gleby:
- Poprawa warunków wilgotnościowych i powietrznych gleby (spulchnianie, odchwaszczanie).
- Ograniczenie konkurencji o wodę i składniki pokarmowe ze strony roślinności towarzyszącej.
- Ochrona gleby przed erozją i nadmiernym parowaniem.
- Stworzenie optymalnych warunków dla kiełkowania nasion i wzrostu siewek (np. przez spulchnienie ściółki).
- Ułatwienie wykonywania odnowień i zalesień.
ZADANIE
12.3..2 scharakteryzować sposoby ograniczania wzrostu konkurencyjnej roślinności
Sposoby ograniczania wzrostu konkurencyjnej roślinności:
- Mechaniczne (ręczne): Wyrywanie, wykaszanie (kosą, sierpem), wycinanie (np. sekatorami) roślin niepożądanych wokół sadzonek/siewek. Najbardziej pracochłonne, ale ekologicznie bezpieczne.
- Mechaniczne (maszynowe): Ścinanie roślinności kosiarkami (np. talerzowymi, żyłkowymi), frezowanie gleby. Szybsze na większych powierzchniach.
- Chemiczne: Stosowanie herbicydów (dolistnie lub doglebowo) do niszczenia chwastów. Wymaga dużej ostrożności i przestrzegania przepisów, stosowane głównie w szkółkach i uprawach.
- Biologiczne: Wypas kontrolowany, wprowadzanie organizmów konkurencyjnych (rzadziej stosowane w praktyce leśnej).
- Agrotechniczne: Właściwy dobór gatunków i zagęszczenia sadzenia, użycie osłonek, mulczowanie
ZADANIE
12.3..3 opisać poprawiania formy drzew
Poprawianie formy drzew (Selekcja fenotypowa):
- Cel: Kształtowanie drzew o prostej, pełnej strzałach, dobrze ugałęzionych i zdrowych pniach (minimalizacja wad).
- Metoda: Cięcia pielęgnacyjne (czyszczenia wczesne i późne).
- Działania: Usuwanie lub skracanie gałęzi bocznych konkurujących z przewodnikiem („widły”, gałęzie zbyt grube). Usuwanie drzewek o wadach (krzywizny, rozwidlenia, zbyt niskie osadzenie gałęzi, deformacje koron). Pozostawianie drzewek o najlepszej formie i żywotności.
ZADANIE
12.3..4 opisać usuwanie lub hamowanie niepożądanych domieszek
Usuwanie lub hamowanie niepożądanych domieszek:
- Cel: Eliminacja gatunków drzewiastych nieprzewidzianych w składzie docelowym drzewostanu, które mogą zagłuszać gatunki główne lub pogarszać jakość hodowlaną.
- Obiekty: Gatunki pionierskie (np. brzoza, osika, wierzba), olsza szara, gatunki krzewiaste (np. leszczyna, jarzębina) lub gatunki główne występujące w nadmiarze w miejscach, gdzie są niepożądane.
- Metody: Wycinanie (sekatorami, piłą), podkrzesywanie, niszczenie chemiczne (herbicydy), zgryzanie przez zwierzynę (czasem wspomagane)
ZADANIE
12.3..5 opisać łagodzenie różnic wysokości
Łagodzenie różnic wysokości:
- Cel: Zmniejszenie silnej konkurencji światła pomiędzy drzewkami o znacznie różniącej się wysokości, aby zapobiec zamieraniu niższych, ale wartościowych osobników.
- Metoda: Cięcia różnicujące (trzebieże wczesne).
- Działania: Usuwanie lub przycinanie części dominujących, silnie rosnących drzewek (tzw. „tyranów”) bezpośrednio zacieniających i zagłuszających wolniej rosnące, ale wartościowe drzewka. Pozwala to wyrównać tempo wzrostu w drzewostanie
ZADANIE
12.3..6 opisać usuwanie wadliwych przedrostów i przerostów
Usuwanie wadliwych przedrostów i przerostów:
Przedrosty: drzewo starsze i wyższe niż rosnące obok okazy tego samego gatunku. Przedrosty wyróżnia się zasadniczo w początkowych fazach rozwojowych drzewostanu.
Przerosty: Drzewo o zasadniczo prawidłowej budowie morfologicznej, lecz wysokością dominujące nad swoim otoczeniem tego samego wieku przez okres co najmniej kilkuletni. Przerosty wyróżnia się w młodocianym okresie wzrostu drzewostanu. Wpływ przerostu na otoczeniejest uwarunkowany różnicą wysokości, dzielącą go od drzew sąsiednich oraz odległością od nich. W pierwszych latach fazy młodnika, przerost zapewnia sobie pozycję dominującą, gdy jego ostatni roczny okółek usytuowany jest powyżej wierzchołków drzew sąsiednich.
- Cel: Eliminacja osobników o niskiej wartości hodowlanej i technicznej, które zajmują miejsce i konkurują z drzewami wartościowymi.
- Metoda: Wycinanie podczas czyszczeń wczesnych i późnych.
ZADANIE
12.3..7 opisać przerzedzanie przegęszczonych partii siewów lub samosiewów
Przerzedzanie przegęszczonych partii siewów lub samosiewów:
- Cel: Redukcja nadmiernego zagęszczenia siewek/samosiek w kępach lub rzędach, aby zapewnić pozostałym optymalną przestrzeń życiową, światło, wodę i składniki pokarmowe.
- Konsekwencje braku zabiegu: Wzmożona konkurencja, zahamowanie wzrostu, wydłużanie się pędów, osłabienie, zwiększona podatność na choroby i szkodniki, masowe zamieranie.
- Metoda: Selektywne usuwanie nadmiaru siewek/samosiek (ręcznie lub mechanicznie), pozostawiając osobniki najlepszej jakości, w optymalnych odstępach.
ZADANIE
12.3..8 opisać przypadki usuwania drzewek martwych, chorych lub obumierających
Usuwanie drzewek martwych, chorych lub obumierających:
Cel:
- Sanitarny: Usunięcie źródeł infekcji (choroby grzybowe) i ognisk masowego pojawu szkodników wtórnych (np. korników).
- Bezpieczeństwa: Eliminacja drzew stwarzających bezpośrednie zagrożenie (np. dla pracowników lasu, użytkowników).
- Hodowlany: Uwolnienie przestrzeni i zasobów dla zdrowych drzew.
- Pożarowy: Redukcja paliwa (zwłaszcza w młodnikach).
Metoda: Wycinanie (ręczne lub maszynowe) i ewentualne usuwanie pozostałości (np. palenie gałęzi) w celu zniszczenia stad szkodników. Często realizowane w ramach cięć sanitarnych lub pielęgnacyjnych (czyszczeń).