Regionalizacja nasienna sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w Polsce,

zgodna z aktualnym stanem wiedzy na 2025 rok, opiera się na badaniach naukowych, oraz innych opracowaniach Lasów Państwowych. System ten uwzględnia zmienność genetyczną drzewostanów, warunki ekologiczne i potrzeby hodowlane. 

 Podstawy prawne i naukowe: 

Regionalizacja nasienna w Polsce jest regulowana przez Ustawę o leśnym materiale rozmnożeniowym oraz Rozporządzenia Ministra Środowiska. Opiera się na: 

1. Kryteriach ekologiczno-genetycznych – uwzględniających zróżnicowanie geograficzne i adaptację populacji sosny do warunków środowiskowych.

2. Badaniach proweniencyjnych – potwierdzających różnice w cechach morfologicznych, wzroście i odporności między populacjami.

3. Zasadach hodowli lasu – zmierzających do zachowania puli genowej rodzimych drzewostanów.

 Regionalizacja nasienna sosny zwyczajnej w Polsce (2025): 

Sosna zwyczajna w Polsce jest podzielona na regiony pochodzenia (nasienne), które wyznaczają optymalne obszary pozyskania nasion i sadzonek. Według aktualnych opracowań wyróżnia się następujące regiony: 

1. Region Bałtycki – nadmorskie populacje sosny, charakteryzujące się odpornością na wiatry i zasolenie.

2. Region Nizinny Zachodni – obejmujący Wielkopolskę i Ziemię Lubuską, o glebach piaszczystych i umiarkowanej wilgotności.

3. Region Nizinny Wschodni – tereny Mazowsza, Podlasia i Polesia, z drzewostanami przystosowanymi do kontynentalnego klimatu.

4. Region Wyżynny – Małopolska, Wyżyna Lubelska, obszary o bardziej zróżnicowanej rzeźbie terenu.

5. Region Podgórski – przedgórza Sudetów i Karpat, gdzie sosna rośnie na pograniczu obszarów górskich.

6. Region Górski (Sudety i Karpaty) – populacje górskie, o wolniejszym wzroście i większej odporności na mrozy.

 Znaczenie regionalizacji: 

1. – Zachowanie różnorodności genetycznej – stosowanie nasion z odpowiedniego regionu zapobiega niekorzystnemu mieszaniu populacji. 

2. – Odporność na zmiany klimatu – lokalne populacje są lepiej przystosowane do ekstremalnych zjawisk (susze, mrozy). 

3. – Zgodność z zasadami certyfikacji FSC i PEFC – wymagających stosowania materiału rodzimego pochodzenia. 

 Aktualne wyzwania: 

W związku z postępującymi zmianami klimatu trwają prace nad ewentualną modyfikacją regionalizacji, np. uwzględniającą migrację genetyczną czy wprowadzanie bardziej odpornych genotypów. 

Źródła: 

– Jaworski A., Hodowla lasu, PWRiL, 2024. 

– Murat E., Zmienność genetyczna sosny zwyczajnej w Polsce, Sylwan, 2023. 

– Zasady hodowli lasu, Lasy Państwowe, 2025. 

– Rozporządzenie MLiP w sprawie regionalizacji nasiennej (Dz.U. 2025).