Według Jaworskiego („Hodowla lasu TOM 2 Pielęgnowanie lasu”, PWRiL, Warszawa, 2013), trzebież późna to zabieg pielęgnacyjny wykonywany w starszych drzewostanach, głównie w fazie drągowiny starszej i drzewostanu dojrzewającego.
Trzebież późna – to zabieg hodowlany polegający na selektywnym usuwaniu drzew w celu poprawy jakości, stabilności i wzrostu pozostałych drzew o najwyższej wartości hodowlanej i produkcyjnej.
Zakres prac obejmuje:
eliminacja drzew współzawodniczących z drzewami najlepszymi pod względem jakości technicznej i przyrostowej (tzw. drzewa dorodne, dominujące);
redukcja zagęszczenia w celu zwiększenia przestrzeni koron i poprawy dostępu światła.
usuwanie drzew z oznakami zamierania, chorób, uszkodzeń mechanicznych (śnieg, wiatr);
wczesne eliminowanie potencjalnych drzew złej jakości przed ich wejściem w warstwę główną.
ograniczenie ryzyka rozwoju chorób (np. huby) poprzez usuwanie drzew chorych i martwych;
przeciwdziałanie destabilizacji drzewostanu (zwłaszcza monokultur iglastych) poprzez przerzedzenia i ewentualne dolesienia lub podsiewy gatunkami domieszkowymi.
promowanie drzew o pożądanych cechach jakościowych, szybkim przyroście, prostym strzale i dobrze rozwiniętej koronie.
Terminy trzebieży są zależne od kilku czynników: gatunku, siedliska, warunków pogodowych i sanitarnych. Prace trzebieżowe wykonuje się w ciągu całego roku, jednak z zachowaniem zasad ochrony przyrody oraz higieny lasu.
Trzebieże można wykonywać całorocznie, lecz:
unikamy okresów lęgowych ptaków (1 marca – 31 lipca), zwłaszcza w rezerwatach i ostojach przyrody;
w lasach iglastych preferuje się okresy jesienno-zimowe (październik – luty), aby zmniejszyć ryzyko infekcji grzybowych i ograniczyć szkody glebowe;
w razie zagrożeń sanitarnych (np. masowe pojawy kornika drukarza) działania są prowadzone natychmiast, niezależnie od sezonu.
Sosna zwyczajna: trzebieże późne zwykle od 40–50 roku życia, termin wykonania: jesień–zima.
Świerk pospolity: trzebieże ostrożne (ze względu na ryzyko gradacji kornika), preferowane terminy to zima i wczesna wiosna.
Dąb, buk: trzebieże wykonywane od 50–60 roku życia, preferowane terminy to jesień lub zima.
Jaworski A. (2021, 2023), Podstawy przyrostowe i hodowlane trzebieży.
Murat E. (2020), Hodowla lasu. Część II. Odnowienie i pielęgnowanie drzewostanów.
„Zasady hodowli lasu” (ZHL), CILP 2023.
„Instrukcja urządzania lasu” (IUL), CILP, wydanie 2023.
Materiały Lasów Państwowych: „Vademecum leśnika”, „Biuletyn HLP”, „Poradnik ochrony lasu” (2023).