Potrzeba melioracji zdegradowanych siedlisk leśnych wynika z kilku kluczowych aspektów:
Ochrona klimatu: Przywrócenie naturalnych warunków wodnych w torfowiskach leśnych zwiększa ich zdolność do sekwestracji węgla, co jest istotne w kontekście przeciwdziałania zmianom klimatycznym.
Zachowanie bioróżnorodności: Odtworzenie siedlisk sprzyja powrotowi wielu gatunków roślin i zwierząt, które są zależne od specyficznych warunków środowiskowych, takich jak mokradła czy bagna.
Poprawa gospodarki wodnej: Melioracja terenów podmokłych zwiększa naturalną retencję wody, co jest kluczowe dla przeciwdziałania suszom oraz powodziom.
Korzyści ekonomiczne: Odtworzenie funkcji ekosystemów leśnych, takich jak torfowiska, może przynieść wymierne korzyści ekonomiczne, m.in. poprzez zwiększenie retencji wody i sekwestracji węgla, co przekłada się na oszczędności związane z mitygacją skutków ekstremalnych zjawisk pogodowych.
W związku z powyższym, melioracja zdegradowanych siedlisk leśnych jest niezbędna dla zapewnienia trwałości i odporności ekosystemów leśnych oraz dla realizacji celów związanych z ochroną klimatu i bioróżnorodności.
W zależności od kontekstu, termin ten może mieć różne znaczenia, ale zawsze odnosi się do działań mających na celu zmniejszenie negatywnych skutków.
to zdolność lasu do samoregulacji i utrzymywania równowagi biologicznej oraz funkcjonalnej pomimo zmieniających się warunków środowiskowych. Oznacza to, że ekosystem leśny potrafi regenerować się po zakłóceniach, takich jak zmiany klimatyczne, działalność człowieka czy klęski naturalne (np. pożary, huragany). Homeostaza w lesie jest możliwa dzięki wzajemnym interakcjom organizmów, cyklom biogeochemicznym (np. obieg węgla, azotu) oraz zdolności drzewostanów do adaptacji i sukcesji ekologicznej. Utrzymanie homeostazy jest kluczowe dla trwałości i odporności ekosystemów leśnych.
Na zdegradowanych siedliskach leśnych stosuje się różne zabiegi melioracyjne w celu poprawy warunków siedliskowych, odbudowy gleby oraz przywrócenia funkcji ekosystemu leśnego. Do najważniejszych zabiegów melioracyjnych należą:
Budowa systemów drenażowych na terenach podmokłych w celu odprowadzenia nadmiaru wody.
Tworzenie zastawek, małych zbiorników wodnych i rowów infiltracyjnych dla poprawy retencji wody.
Renaturalizacja cieków wodnych oraz zabezpieczenie brzegów rzek i strumieni przed erozją.
Wprowadzanie roślin poprawiających strukturę gleby, np. roślin motylkowatych wiążących azot.
Wzbogacanie gleby w materię organiczną poprzez ściółkowanie i stosowanie kompostów.
Rekultywacja gleb poprzez wapnowanie (przy zakwaszonych glebach) lub nawożenie mineralne.
Zalesianie i zadrzewianie terenów zdegradowanych – sadzenie gatunków pionierskich odpornych na trudne warunki (np. brzoza, sosna, olsza).
Zakładanie pasów wiatrochronnych – sadzenie drzew i krzewów w celu ochrony gleby przed erozją wietrzną.
Stabilizacja skarp, zboczy i wydm – wprowadzanie roślin o silnym systemie korzeniowym (np. wrzos, rokitnik, trawy stabilizujące piaski).
Stosowanie roślin fitoremediacyjnych – np. łubin żółty, amorfa zwyczajna czy olsza szara do oczyszczania gleb skażonych metalami ciężkimi.
Nazwa fitoremediacja wywodzi się od greckiego wyrazu phyto znaczy roślina oraz łacińskiego wyrazu remedium – środek przeciwko złu.
Polega ona na zastosowaniu roślin, które są zdolne do wzrostu w skażonym środowisku, a oprócz tego oddziałują na biologiczne, chemiczne i fizyczne procesy mające na celu usunięcie substancji szkodliwych z układu biologicznego.
Wprowadzanie runa leśnego (mchy, paprocie) poprawiającego retencję wody i ograniczającego erozję gleby.
Selektywne usuwanie inwazyjnych gatunków roślin negatywnie wpływających na regenerację siedliska.
Odtwarzanie bioróżnorodności poprzez wprowadzanie odpowiednich gatunków drzew, krzewów i roślin zielnych zgodnych z warunkami siedliskowymi.
Zastosowanie tych zabiegów pozwala na przywrócenie wartości ekologicznej i gospodarczej zdegradowanych siedlisk leśnych, wspierając ich regenerację i długofalową trwałość.